Xét nghiệm HBV có ý nghĩa quan trọng, giúp phản ánh tình trạng chức năng gan có đang hoạt động ổn định hay không. Đây sẽ là cơ sở để bác sĩ phát hiện những dấu hiệu bất thường liên quan đến bệnh lý về gan, đặc biệt là viêm gan B. Vậy xét nghiệm này được thực hiện như thế nào? Hãy đọc ngay những thông tin hữu ích được chia sẻ tại bài viết này nhé!

1. Viêm Gan B Là Bệnh Như Thế Nào?

Theo thống kê, trên thế giới đang có khoảng hơn 300 triệu người mắc bệnh viêm gan B. Về nguyên nhân phổ biến gây ra bệnh lý viêm gan virus chính là do virus viêm gan B gây nên.

Con số thống kê về bệnh nhân viêm gan B cao như vậy là do HBV sẽ lây truyền từ người sang người nếu người lành có tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết cơ thể hoặc máu của người bị nhiễm HBV. Theo đó, virus này lây lan qua 3 con đường chính là:

• Truyền qua đường máu: Khi có những hoạt động truyền máu không an toàn, các hoạt động thẩm mỹ, xăm hình không đảm bảo, dùng chung kim tiêm với người khác…
• Đường tình dục: Virus HBV có mặt trong tinh dịch ở nam giới hoặc trong dịch tiết âm đạo ở nữ giới đang mắc bệnh. Vì thế, những trường hợp quan hệ tình dục không an toàn, nhất là khi có tổn thương tại bộ phận sinh dục thì nguy cơ lây nhiễm bệnh là rất cao.
• Truyền từ mẹ sang con: Nếu mẹ bị nhiễm virus HBV thì khả năng lây truyền sang con khi mang thai là khá cao. Nếu không kịp thời xét nghiệm HBV, để có phương pháp bảo vệ kịp thời thì nguy cơ lây nhiễm có thể lên đến 90%.

Tình trạng nhiễm HBV được chia thành 2 giai đoạn chính là cấp tính và mạn tính. Nếu ngay từ đầu, khi viêm gan B đang ở giai đoạn cấp tính không được điều trị thì sẽ tiến triển nghiêm trọng hơn, bước sang giai đoạn mạn tính. Theo đó, nếu bệnh nhân càng nhỏ thì nguy cơ bệnh viêm gan B từ giai đoạn cấp tính chuyển sang mạn tính là rất cao. Khi mắc bệnh viêm gan B mạn tính sẽ gây ra rất nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến chức năng gan và sức khỏe của người bệnh, kèm theo đó là các bệnh lý xơ gan, ung thư gan. Tuy nhiên, viêm gan B có thể dự phòng bằng cách tiêm vaccine.

2. Thông Tin Về Xét Nghiệm HBV

Xét nghiệm HBV còn được biết đến là xét nghiệm viêm gan B. Thông qua xét nghiệm này, sẽ biết được trong máu của người được xét nghiệm có đang tồn tại virus viêm gan B hay không. Dựa vào cơ sở này, bác sĩ sẽ chẩn đoán được bệnh nhân có đang nhiễm viêm gan B không, nếu có thì bệnh đang ở giai đoạn nào, để đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, giúp ngăn ngừa sự lây lan của virus viêm gan B.

Bên cạnh đó, để đảm bảo kết quả nồng độ virus chính xác, mẫu máu thực hiện xét nghiệm HBV DNA cần được xử lý và thực hiện xét nghiệm trong thời gian sớm nhất, trong vòng 6 giờ tính từ thời điểm lấy mẫu. Nếu không thể phân tích nay trong thời gian này, cần phải ly tâm tách huyết tương/huyết thanh và bảo quản trong điều kiện nhiệt độ âm.

3. Xét Nghiệm Viêm Gan B Được Thực Hiện Trong Trường Hợp Nào?

Xét nghiệm viêm gan B là xét nghiệm có ý nghĩ vô cùng quan trọng. Nhưng trên thực tế, không phải ai cũng hiểu rõ xét nghiệm này sẽ được bác sĩ chỉ định khi nào.

Dưới đây là những trường cần thực hiện xét nghiệm viêm gan B để kiểm tra như sau:

• Bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân cần phải thực hiện xét nghiệm định lượng HBV – DNA khi phát hiện những triệu chứng và dấu hiệu nghi ngờ liên quan đến các bệnh gan cấp tính. Thông qua xét nghiệm này, sẽ có thể biết được nguyên nhân chính gây ra những dấu hiệu trên có phải do bệnh viêm gan B gây nên hay không.
• Xét nghiệm viêm gan B còn được thực hiện nhằm mục đích tầm soát bệnh gan đối với người có nguy cơ cao lây nhiễm bệnh như người có yếu tố di truyền, làm việc trong môi trường y tế như bác sĩ, y tá, nha sĩ.
• Trong một số trường hợp, xét nghiệm này còn dùng để tầm soát những người hiến máu để xác định được liệu rằng trong mẫu máu hiến cho người khác có virus viêm gan B hay không, để kịp thời ngăn ngừa virus lây lan.
• Đối với những người đã từng tiêm vắc xin, xét nghiệm viêm gan B cũng có ý nghĩa quan trọng, giúp xác định xem trong cơ thể bạn đã có kháng thể hay không. Đồng thời, đây là cách để bác sĩ có thể theo dõi được vắc xin đã tiêm đã có tác dụng hay chưa.
• Trường hợp bệnh nhân đang điều trị bệnh viêm gan B, cần thực hiện xét nghiệm HBV theo định kỳ, thường là 6 tháng/lần để có theo dõi mức độ hiệu quả của những phương pháp điều trị để bác sĩ có sự điều chỉnh cho phù hợp theo từng giai đoạn.

Bên cạnh đó, tùy theo trường hợp cụ thể, có thể bác sĩ sẽ chỉ định thêm những xét nghiệm khác như Anti-Hbe, định lượng men gan AST, ALT, xét nghiệm HbsAg để có thể đánh giá được khả năng tái phát sau khi bệnh nhân đã ngưng điều trị.

4. Kết Quả Xét Nghiệm HBV DNA

Xét nghiệm HBV như thế nào? Xét nghiệm HBV – DNA thực thiện thông qua mẫu máu trên cơ thể bệnh nhân, thường là máu tĩnh mạch.

Nhân viên y tế sẽ quấn một dải băng quanh cánh tay trên của bệnh nhân, nhằm ngăn máu lưu thông, rồi sát trùng vùng da chuẩn bị lấy máu.

Tiếp đến, sẽ dùng kim để tiêm vào tĩnh mạch lấy một lượng máu vừa đủ với dung tích khoảng 4ml, rồi tháo dải băng trên cánh tay của người bệnh ra, cuối cùng là rút kim và dùng bông băng để cầm máu.

Mẫu huyết thanh/huyết tương được bảo quản trong ống nghiệm có chứa chất chống đông bởi EDTA ở điều kiện nhiệt độ và thời gian quy định để tiến hành xét nghiệm.

Theo đó, xét nghiệm HBV – DNA được thực hiện dựa theo nguyên tắc phản ứng PCR, với kỹ thuật hiện đại là Realtime- PCR. Nhờ vào đó, đây là xét nghiệm có độ nhạy cao, cho kết quả chính xác.

Xét nghiệm này có thể phân biệt trường hợp khác nhau:

• Đo được cụ thể nồng độ HBV DNA.
• Không thấy sự hiện diện của HBV DNA trong mẫu bệnh phẩm máu của bệnh nhân.
• Nồng độ HBV DNA ở dưới ngưỡng được phát hiện (khoảng 20 IU/ml).

Để xác định nồng độ hay số lượng của chủng virus có trong 1 đơn vị thể tích huyết thanh/huyết tương của người bệnh sẽ dùng đến đơn vị đo là là IU/mL hoặc copies/mL. Thông thường, 1 IU/mL sẽ tương đương với 5-6 copies/mL.

Về cách đọc kết quả HBV-DNA ý nghĩa các chỉ số như sau:

• Kết quả xét nghiệm HBV – DNA thuộc mức trung bình nếu chỉ số dao động trong khoảng từ 2000 đến 10.000 IU/mL.

Kết quả xét nghiệm HBV – DNA cao nếu chỉ số vượt mức 10.000 IU/mL.

• Kết quả xét nghiệm HBV – DNA thấp nếu chỉ số nhỏ hơn mức 2000 IU/mL.

Trường hợp bệnh nhân đang dùng thuốc điều trị viêm gan B, sau 1 – 3 tháng tiến hành lại xét nghiệm HBV – DNA cho kết quả chỉ số viêm gan B giảm 100 lần thì đây là một dấu hiệu tích cực cho thấy thuốc điều trị virus cho kết quả tốt.

Tuy nhiên, về kết quả xét nghiệm, có thể cần phải kết hợp với một số phương pháp chẩn đoán khác mới có thể xác định đúng tình trạng bệnh. Vì thế, sau khi có kết quả, bệnh nhân nên nhờ bác sĩ tư vấn chính xác theo trường hợp của mình.

5. Ý Nghĩa Của Xét Nghiệm HBV

Xét nghiệm HBV có ý nghĩa gì? Nhờ vào xét nghiệm HBV DNA sẽ có thể kiểm tra và theo dõi được mức độ của virus HBV trong máu theo từng giai đoạn như từng tháng hoặc từng năm. Đây là cơ sở hết sức quan trọng giúp bác sĩ có thể theo dõi tiến triển bệnh, đưa ra quyết định về thời điểm điều trị, hiệu quả điều trị và đánh giá thời điểm phù hợp bệnh nhân có thể dừng điều trị. Bên cạnh đó, xét nghiệm HBV DNA còn có ý nghĩa trong suốt quá trình điều trị của bệnh nhân viêm gan B mạn tính, liên quan đến quyết định điều trị hiệu quả theo từng giai đoạn như sau:

Giúp bác sĩ quyết định có cho bệnh nhân điều trị bằng thuốc kháng virus hay không. Nhưng đây chỉ là một trong những yếu tố để đưa ra quyết định vì còn nhiều yếu tố khác như tiền sử gia đình có người mắc bệnh ung thư gan, tình trạng men gan, độ tuổi của bệnh nhân, có kèm theo tình trạng xơ gan hay không…

• Theo dõi quá trình điều trị, đánh giá khả năng đáp ứng của thuốc với cơ thể người bệnh.
• Việc điều trị sẽ được đánh giá mức độ hiệu quả trong trường hợp nồng độ HBV giảm dần cho đến khi nào nồng độ HBV DNA thấp hơn ngưỡng phát hiện thông qua phương pháp sinh học phân tử.
• Điều trị không đáp ứng đối với bệnh nhân có nồng độ HBV DNA trong máu giảm dưới 10 lần tính sau thời gian điều trị là 12 tuần, hoặc giảm dưới 100 lần tính sau 24 tuần điều trị.
• Đánh giá khả năng tái phát của virus: Nếu như nồng độ HBV DNA tăng lên gấp 10 lần tính từ khi người bệnh ngưng điều trị với thời gian điều trị tối thiểu là 4 tuần.
• Quyết định ngưng dùng thuốc kháng virus: Để có thể quyết định xem bệnh nhân đã có thể ngưng dùng thuốc ức chế virus hay không thì cần phải thông qua các xét nghiệm các dấu ấn HbeAg, HbeAb, HbsAg, HBV, siêu âm gan, chức năng gan… kết hợp với sự tuân thủ nghiêm ngặt của bệnh nhân theo hướng dẫn của bác sĩ.

Một lưu ý quan trọng, bệnh nhân tuyệt đối không được tự ý ngưng thuốc khi đang điều trị. Vì việc này có thể gây ra những biến chứng vô cùng nguy hiểm.

Như vậy, xét nghiệm HBV DNA có thể giúp người bệnh biết được tình trạng sức khoẻ của bản thân, cũng là cơ sở để bác sĩ xác định được phương pháp điều trị thích hợp trong trường hợp cần thiết. Tuy nhiên, nếu điều kiện lấy mẫu không đảm bảo thì xét nghiệm này có thể bị sai số. Vì thế, bệnh nhân cần nhờ bác sĩ phân tích và tư vấn cụ thể khi có kết quả.