Creatine kinase là loại enzyme xúc tác cho các phản ứng hóa sinh trong cơ thể, nồng độ creatine kinase trong máu giúp phản ánh tình trạng hoạt động và sức khỏe của các khối cơ. Do vậy xét nghiệm creatine kinase được bác sĩ chỉ định trong trường hợp người bệnh tổn thương cơ bắp hoặc gặp vấn đề sức khỏe tim mạch.

1. Xét nghiệm creatine kinase là gì?

Creatine kinase (CK) là enzym xúc tác, hỗ trợ cho các phản ứng sinh hóa chuyển hóa creatine phosphocreatine. Enzym CK được cấu tạo từ 2 chuỗi polypeptide có nguồn gốc khác nhau tạo thành chuỗi M và chuỗi B. Do đó CK có 3 isoenzyme là:

– CK-MM: tìm thấy trong cơ xương và tim

– CK-MB: tìm thấy chủ yếu ở tim

– CK-BB: tìm thấy chủ yếu ở não, tuy nhiên bị chặn bởi hàng rào máu não nên không xuất hiện trong tuần hoàn máu

Xét nghiệm creatine kinase là xét nghiệm định lượng nồng độ enzyme creatine kinase toàn phần hoặc CK-MB hoặc cả hai. Nồng độ CK trong máu sẽ phản ánh tình trạng sức khỏe tim, cơ bắp, đặc biệt trong các trường hợp xương, cơ hoặc tim bị tổn thương. Vì vậy xét nghiệm CK còn được sử dụng để chẩn đoán cơn đau tim.

2. Xét nghiệm creatine kinase được chỉ định trong trường hợp nào?

Xét nghiệm creatine kinase toàn phần thường được chỉ định trước hoặc cùng với xét nghiệm định lượng hoạt độ CK-MB, nhất là trong các trường hợp sau:

– Bệnh nhân nghi ngờ viêm cơ tim

– Chẩn đoán phân biệt bệnh nhân đau thắt ngực

– Bệnh nhân xuất hiện cơn đau tim, dấu hiệu và triệu chứng của một cơn đau tim

Ngoài ra xét nghiệm CK-MB còn được chỉ định để:

– Theo dõi hiệu quả liệu pháp điều trị tan cục máu đông

– Chẩn đoán nhồi máu kéo dài hoặc nhồi máu cơ tim tái phát lại

– Chẩn đoán người bệnh nhồi máu cơ tim trong trường hợp có dấu hiệu lâm sàng hoặc điện tâm đồ liên quan tới bệnh lý này

3. Ý nghĩa xét nghiệm creatine kinase trên lâm sàng

Giá trị xét nghiệm creatine kinase bình thường phụ thuộc vào giới tính:

– Nữ: 26-140 U/L ở 37 độ C

– Nam: 38-174 U/L ở 37 độ C

– Hoạt độ CK-MB: <25 U/L

– Tỉ số CK-MB/CK=2.5-3 %

Trong trường hợp chỉ số creatine kinase tăng bác sĩ sẽ chỉ định thêm một số xét nghiệm dựa vào các triệu chứng lâm sàng mà chẩn đoán bệnh nhân có thể mắc bệnh:

– Tổn thương cơ tim do: viêm màng ngoài tim, viêm cơ tim, tổn thương cơ tim cấp, nhồi máu cơ tim,…

– Bệnh lý ngoài tim: Suy giáp, bệnh nhược cơ, bệnh ác tính, lạm dụng rượu, suy thận,…

– Thiếu máu cục bộ, chấn thương

Dựa vào các kết quả xét nghiệm creatine kinase bác sĩ yêu cầu bệnh nhân thực hiện xét nghiệm CK-MB trong huyết tương. Nếu hoạt độ CK toàn phần >80 U/L cần làm xét nghiệm CK-MB và đánh giá tỷ số CK-MB/CK để chẩn đoán cơ tim bị tổn thương.

Trong trường hợp nghi ngờ người bệnh nhồi máu cơ tim lặp lại hoặc mức độ tổn thương tăng cao thì cần làm xét nghiệm CK và CK-MB cách 3, 6, 9 giờ sau xét nghiệm. Nếu CK-MB giảm sau đó lập tức tăng lên thì nguy cơ nhồi máu cơ tim tái phát sớm, còn nếu nồng độ CK-MB tăng sau 3 ngày thì là nhồi máu cơ tim kéo dài.

4. Các yếu tố không liên quan bệnh lý nhưng lại ảnh hưởng tới nồng độ Creatine kinase

• Vùng sinh sống: Theo số liệu nghiên cứu người Mỹ gốc Phi có mức Creatine kinase trong máu cao hơn so với các dân tộc khác.
• Khối lượng cơ thể: Những người có khối lượng cơ thể cao, mức creatine kinase cũng cao hơn bình thường. Nguyên nhân do enzyme creatine kinase một phần được sinh ra ở cơ.
• Tổn thương cơ bắp: Tai nạn, phẫu thuật, tiêm bắp,… gây tổn thương cơ bắp cũng gây tăng creatine kinase.
• Sử dụng thuốc: Những thuốc gây tổn thương cơ như thuốc hạ cholesterol cũng làm tăng nồng độ creatine kinase.